De gemeente Amersfoort, Stadsring en 33 bewindvoerders tekenden vorig jaar het convenant beschermingsbewind. Een van de ondertekenaars is bewindvoerder Xander Dazelaar. Hij staat kritisch tegenover de manier waarop gemeentes grip proberen te krijgen op de kosten en de kwaliteit van bewind.
Veertien jaar geleden startte Xander zijn bewindvoerderskantoor als eenmanszaak, nu telt zijn team twaalf medewerkers. Dagelijks krijgt het kantoor vanuit heel Nederland nieuwe aanvragen binnen, meestal via mond-tot-mondreclame. ‘Maar ik wil geen fabriek worden, ik wil mijn klanten echt kennen.’
‘Een deel van de bevolking kan steeds moeilijker meekomen in de maatschappij en daardoor ontstaan er makkelijker schulden.’
Drie generaties onder bewind
Het is niet ongebruikelijk dat meerdere generaties bij Dazelaar onder bewind staan: opa en oma, papa en mama en de kleinkinderen. Xander: ‘Dit zegt iets over de manier waarop wij ons werk doen, maar het laat ook zien hoe moeilijk het is om de problematiek waarin je opgroeit te ontvluchten.’
Het aantal onderbewindgestelden in Nederland is in het afgelopen decennium sterk gegroeid. Daarmee nam ook het aantal personen toe dat bijzondere bijstand aanvroeg voor de kosten van beschermingsbewind. Op 1 januari 2022 stonden circa 273.000 Nederlandse burgers onder bewind (1). Gemeentes proberen grip te krijgen op de kosten en de kwaliteit van beschermingsbewind.
Het groeiende verschil tussen arm en rijk is volgens Xander Dazelaar een van de oorzaken van het groeiend aantal onderbewindgestelden. ‘Een deel van de bevolking kan steeds moeilijker meekomen in de maatschappij en daardoor ontstaan er makkelijker schulden. Bovendien maken de overheden het niet eenvoudig voor mensen om het geld te krijgen waar zij recht op hebben. Ook de toenemende digitalisering speelt mee. Dat zien we bijvoorbeeld bij senioren en mensen met een licht verstandelijke beperking. Voor anderen speelt groepsdruk mee: iedereen moet maar Nikes en een iPhone. Wij zien veel jonge mensen die moeite hebben om daar weerstand aan te bieden.’
Grip op bewind
In zijn werk ziet Xander dat gemeentes op zoek zijn naar meer grip op bewindvoering. ‘Bijvoorbeeld door een convenant af te sluiten, zoals de gemeente Amersfoort deed. Ik begrijp dat wel, de gemeentes kregen ook maar deze opdracht en proberen het zo goed mogelijk te regelen. Wel vraag ik me af of dit het beste proces is. Als je kijkt naar de advocatuur, daarbij is het zo geregeld dat mensen met een laag inkomen een advocaat krijgen via de Raad voor Rechtsbijstand. Het lijkt mij passend om voor bewindvoering net zo’n structuur op te zetten.’
‘Het convenant bewindvoering maakt voor inwoners van Amersfoort zichtbaar welke bewindvoerders samenwerken met Stadsring en de gemeente’, zegt Xander. Tegelijkertijd vraagt hij zich af of het convenant de kwaliteit van het werk van de bewindvoerders verhoogt. ‘Als bewindvoerders moeten we jaarlijks opnieuw door de Rechtspraak worden geaccrediteerd. Daarnaast zijn we lid van de branchevereniging Horus. Doen we het niet goed, dan worden we dus al op de vingers getikt.’
‘Gemeentes sturen op de kosten. Ik weet niet of dat de juiste insteek is als je de kwaliteit wil verhogen.’
‘Gemeentes sturen op de kosten. Ik weet niet of dat de juiste insteek is als je de kwaliteit wil verhogen. Dat bijt elkaar een beetje. De gemeentes zullen daar ook mee worstelen. De tarieven van bewindvoerders zijn niet geïndexeerd, terwijl onze kosten door de inflatie met 15 tot 20% zijn gestegen. We willen absoluut onze kwaliteit blijven leveren, maar dat komt op deze manier wel onder druk te staan.’
Nog veel meer te winnen
In het Amersfoortse convenant staat ook dat de gemeente de ondertekenaars in elk geval jaarlijks uitnodigt voor overleg. Xander: ‘Ik dronk al regelmatig koffie bij Stadsring en had en heb korte lijntjes met de klantmanager van de gemeente. Bij de gemeente Amersfoort is veel mogelijk als je de situatie van de klant goed uitlegt. Wij zijn er allemaal met maar één doel: er zijn voor de klanten. Ik wil niet negatief zijn, ik ben kritisch. Als alle partijen nog beter met elkaar kunnen schakelen, dan is dat in het voordeel van de klant. Het sturen op de kosten staat daar wat mij betreft haaks op.’
Xander vertelt dat zijn team zich ervoor inzet om klanten die het aankunnen te laten uitstromen uit beschermingsbewind. ‘Als de klant capabel genoeg is, helpen we de klant op weg. We geven eerlijk advies aan de kantonrechter, die bepaalt of iemand mag uitstromen. Maar als zo’n grote groep onder beschermingsbewind staat, dan is er iets mis met het systeem. Dan moet je dát veranderen. Bijvoorbeeld met een basisinkomen. Nederland is het enige land dat de armoedeval kent, waarbij mensen erop achteruit gaan als ze bijvoorbeeld vanuit de bijstand gaan werken, of juist meer gaan werken en hierdoor minder toeslagen ontvangen. Dat weten we al heel lang, maar het verandert niet.’
(1) Weerwind, F. M. (2022). Preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting. Tweede Kamer der Statengeneraal (Nr. 24515–649). Geraadpleegd op 13 april 2023, van Tweedekamer.nl
Convenant beschermingsbewind
In het convenant beschermingsbewind maakten de gemeente Amersfoort, Stadsring en bewindvoerders afspraken over hoe zij inwoners zo goed mogelijk kunnen helpen met bewindvoering om onder andere hun schulden op te lossen en hun geldzaken weer zelf te kunnen gaan regelen.
In het convent stelden partijen met elkaar de volgende doelen:
- het verminderen van armoede- en schuldproblematiek;
- het voorkomen of de-escaleren van (ernstige) schuldproblematiek;
- het voorkomen van financieel misbruik;
- het voorkomen of verminderen van (ontregelende) financiële stress waar dat mogelijk is;
- een beter beeld krijgen van het leervermogen op gebied van financiële zelfredzaamheid;
- een grotere financiële redzaamheid van inwoners met (een risico op) financiële problematiek;
- een efficiëntere dienstverlening.
Lees meer op de website geldcheck033.nl
