De Amersfoortse wethouder Nadya Aboyaakoub-Akkouh wil inwoners niet afhankelijk maken van de hulp van gemeente en ketenpartners. Bestaanszekerheid is daarvoor nodig, maar ook bejegening die uitgaat van de eigen kracht van de inwoner. “Iedereen kan in een kwetsbare positie terecht komen en tijdelijk ondersteuning nodig hebben. Ons doel is dat mensen het weer op eigen kracht kunnen. Die visie deel ik met Stadsring.”
Gesprek met een bevlogen wethouder.
Als wethouder heeft Nadya Aboyaakoub-Akkouh onder meer werk, inkomen en armoedebeleid in haar portefeuille. Terugkijkend op 2023 is ze blij met de impact van twee campagnes die in samenwerking met ketenpartners zijn uitgevoerd. “Vooral met de campagne over de energietoeslag bereikten we inwoners die ons eerder niet wisten te vinden. Behalve de toeslag krijgen zij nu ook andere hulp, bijvoorbeeld van Stadsring of andere ketenpartners of ze maken gebruik van de minimaregelingen.”
“Armoede en schulden zijn communicerende vaten. De basis is bestaansonzekerheid.”
“Armoede en schulden gaan vaak hand in hand’, zegt Aboyaakoub-Akkouh. “Het is een ‘kip of ei’-discussie, wat was er het eerst? Is de armoede begonnen met schulden of begonnen de schulden met de armoede? Armoede en schulden zijn communicerende vaten, de basis is bestaansonzekerheid. En daarvoor is een landelijke aanpak nodig. Want je kan pleisters plakken, maar wat lossen regelingen op de langere termijn op?”
Toekomstbestendig besturen
“Als gemeente willen we toekomstbestendig besturen, maar we worden beproefd doordat het landelijk aan visie ontbreekt. Als inwoners voldoende inkomen hebben om mee rond te komen, hoef je als gemeente minder te stutten”, aldus Aboyaakoub-Akkouh.
“Om bestaanszekerheid te garanderen moeten het minimumloon en de bijstandsuitkering omhoog, zodat de financiële basis waarop mensen kunnen terugvallen voldoende is om van te leven. Tot die tijd spannen we ons als gemeente in om mensen te blijven ondersteunen”, zegt de wethouder.
Een voorbeeld hiervan is de pilot Kansrijk Liendert. Die moet niet alleen de symptomen moet bestrijden, maar vooral ook inzicht geven in de oorzaken en hoe deze aan te pakken. “We gaan gezinnen helpen en daarvan leren. We willen meer weten over de link tussen armoede, schulden en gezondheid. Zo komen we tot een aanpak die geen einddatum heeft, geëvalueerd wordt en zich doorontwikkelt.”
Informele schulden
Bij de lokale aanpak van armoede en schulden is de informele schuldenproblematiek een uitdaging. Nadya Aboyaakoub-Akkouh: “In de schuldtrajecten wordt ingezet op formele schulden. Informele schulden, dus geld dat mensen lenen van familie en vrienden, passen alleen in een schuldregeling als ze formeel zijn vastgelegd. Maar dit is vaak niet het geval. Het lijkt mij van belang dat we meer kennis hebben over informele schulden en dat hier rekening mee kan worden gehouden. Schulden lijken er niet te zijn, maar zijn er feitelijk wel en kunnen impact hebben op de onderlinge verhoudingen. Ze kunnen het informele netwerk ook verzwakken als terugbetalen uitblijft of vertraagt.”
“Je moet eerst connecten met mensen, voordat je kan werken aan een uitkomst die goed is voor hen.”
Om te komen tot een plan van aanpak tegen bestaansonzekerheid moet vooral ook worden gesproken met de inwoners om wie het gaat. “Mijn stelling is”, zegt Nadya Aboyaakoub-Akkouh, “dat je eerst moet connecten met mensen, voordat je kan werken aan een uitkomst die goed is voor hen. Dit vraagt dat je je verdiept in hun leefwereld, dilemma’s of de belemmeringen waar mensen tegenaan lopen. Dat gaat vaak verder dan de financiële situatie. Pas als je werkt vanuit vertrouwen en oprecht luistert en de relatie aangaat, kun je samen met de inwoner komen tot een aanpak die werkt.”
Een mooi voorbeeld is de pilot Bouwdepot. In 2022 ging de pilot van start met een eerste ‘lichting’ van tien jongeren. De pilot wordt nu uitgebreid naar dertig jongeren. Zij krijgen elke maand ‘leef- en leergeld’ van ruim duizend euro om naar eigen inzicht te besteden om te werken aan hun toekomst. Het gaat om jongeren met schulden of die pech hadden met een slechte start thuis, die één-nul of meer achter staan ten opzichte van leeftijdgenoten.
Vertrouwen
“Qua maatschappelijke kosten levert het Bouwdepot heel veel op, maar vooral voor de jongeren zelf”, zegt Aboyaakoub-Akkouh. “We zien dat zij weer vertrouwen krijgen in zichzelf, in de overheid en in instanties. Sommigen hadden wel dertig jeugdhulpverleners en die waren niet altijd leuk. Hoe fijn is het dan om hersteltijd te krijgen en onder begeleiding aan je dromen te mogen werken. Bij dromen denken we vaak aan iets groots en meeslepends, maar een droom is gewoon mens zijn. Weer gezien worden. Dat vind ik heel mooi.”
“Je wilt mensen empoweren. Elke stap is er één in de goede richting.”
Een goede bejegening van inwoners draagt bij aan hun vertrouwen in de overheid, stelt de wethouder. “Als gemeente checken we doelmatigheid en rechtmatigheid. Vaak horen mensen alleen dat het niet goed komt als ze niet meewerken. Maar wat je wilt, is mensen ontwikkelperspectief geven. Je wilt mensen empoweren. Elke stap is er één in de goede richting.”
Weer aan het stuur
Aboyaakoub-Akkouh pleit ervoor de term ‘klant’ niet meer te gebruiken bij de ondersteuning van inwoners. “Die term wijst op een consumerende houding. Je wilt mensen eigenaar maken. Dat betekent een verschuiving in het denken, het gaat uit van een ander mensbeeld: van inwoners die de hulp van gemeente en ketenpartners tijdelijk nodig hebben. Ons doel is dat mensen het weer op eigen kracht kunnen. Die visie deel ik met Stadsring. Je wilt dat mensen weer zelf aan het stuur zitten zonder bijrijder.”
Toch valt bij sommige inwoners de term ‘eigen kracht’ verkeerd. “Mensen zeggen, ik heb alles al geprobeerd, mijn eigen kracht is op, daarom kom ik nu bij jou. Die moeten we helpen. Maar tegelijkertijd zijn er inwoners die je moet helpen om het heft in eigen handen te nemen. Voor de een zijn we dus een vangnet, voor de andere inwoner meer een wegwijzer. ‘We gaan je ondersteunen om weer grip op je eigen leven te krijgen. Maar het is jouw leven en we gaan het niet van je overnemen.’ Soms is de vis nodig, soms de hengel maar het is het mooist als het mensen uiteindelijk zelf lukt om een hengel te kopen”, besluit Aboyaakoub-Akkouh.
